@ หลักการรู้อริยสัจ ๔

การรู้อริยสัจนั้น จะต้องมีหลักเกณฑ์ในการรูที่แน่นอน ตายตัว การรู้อริยสัจที่ถือว่าจบเกณฑ์นั้น จะต้องรู้ ๓ รอบ ในญาณที้ง ๓ คือ สัจจญาณ กิจจญาณ และกตญาณ เรียกว่า ปริวัติ ครั้ง ๔ รวมเป็น ๑๒ ครั้ง ดังนี้

รอบที่ ๑ สัจจญาณ คือรู้ว่า
๑. ทุกข์ มีจริง ชีวิตคลุกเคล้าด้วยความทุกข์จริง
๒. สมุทัย เป็นเหตุเกิดทุกข์จริง
๓. นิโรธ ความดับทุกมีจริง
๔. มรรค เป็นไปทางสู่ความดับทุกข์จริง

รอบที่ ๒ กิจจญาณ คือรู้ว่า
๑. ทุกข์ เป็นสิ่งที่ควรกำหนดรู้
๒. สมุทัย เป็นสิ่งที่ควรละ
๓. นิโรธ ความดับทุกข์ควรทำให้แจ้งขึ้นในใจ
๔. มรรค ควรบำเพ็ญให้เกิดขึ้น

รอบที่ ๓ กตญาณ คือรู้ว่า
๑. ทุกข์ เราได้กำหนดรู้แล้ว
๒. สมุทัย เราได้ละแล้ว
๓. นิโรธ เราได้ทำให้แจ้งแล้ว
๔. มรรค เราได้บำเพ็ญให้เกิดมีครบถ้วนแล้ว

รัตนาวลี ลิปิกร...// 15-02-54